Allesoversport.nl: meer op maat voor professionals

Reflectietool lokale sportakkoorden

Regelmatig samen stilstaan bij hoe de uitvoering van het sportakkoord verloopt, draagt bij aan betere samenwerking en resultaten. Om dat voor gemeenten en lokale uitvoerders eenvoudiger te maken, ontwikkelden wij, in opdracht van VWS, de Reflectietool lokaal sportakkoord. De tool geeft lokale kernteams die met het akkoord aan de slag zijn, inzicht in de voortgang. Het bestaat uit een checklist en een dashboard met de uitkomsten. Deze uitkomsten kunnen de teams bespreken: wat gaat goed, wat kan beter?

Sport en bewegen was mede door de coronapandemie een belangrijk en actueel thema. Dat zien we terug in de belangstelling voor onze website: het aantal bezoekers op kenniscentrumsportenbewegen.nl steeg met maar liefst 25%. Onze belangrijkste inhoudelijke thema’s kregen bovendien volop aandacht in landelijke, regionale en lokale media en in vakbladen.

Kenniscentrumsportenbewegen.nl: meer professionals weten ons te vinden

We ontwikkelden samen met partners drie nieuwe subsites onder allesoversport.nl: www.pedagogischsportklimaat.nl, www.citiusaltiussanius.nl en www.sportenbeweegonderzoek.nl (met het Lectorenplatform). Dankzij deze subwebsites vinden professionals nog sneller de kennis die zij zoeken.

Stemhulp Tweede Kamerverkiezingen

Whitepaper Europese financiering

We schreven het Whitepaper Europese financieringsmogelijkheden voor de sport speciaal voor iedereen die zich bij universiteiten, kennisinstellingen, bedrijven en andere organisaties bezighoudt met sport en bewegen én meer gebruik wil maken van Europese subsidies. Het whitepaper biedt inzicht in welke subsidies er zijn, maar ook best practices.

In januari 2021 lanceerden we een nieuwe versie van ons Sportfolio. In deze versie verzamelden we Engelstalige informatie over aansprekende Nederlandse voorbeelden van beleid, wetenschap en praktijk op het gebied van sport en bewegen.

In Nederland vinden veel innovatieve ontwikkelingen in de sport plaats. Internationaal valt het op dat ons land naar populatieomvang gemeten een hoog rendement heeft in termen van medaillespiegels en eindplaatsen op WK’s. Ook investeert Nederland in de versterking van top- en breedtesport met landelijke onderzoeks- en innovatieprogramma's. Deze ontwikkelingen leiden tot sterke producten, kennis en expertise en professionals.

Via Sportfolio delen wij deze kennis en expertise. Het magazine wordt ingezet bij bezoeken vanuit het buitenland aan Nederlandse ministeries, NOC*NSF, universiteiten, Kenniscentrum Sport & Bewegen en andere sportorganisaties. Of het gaat mee met economische missies waarin sport is geïntegreerd.

Lancering nieuwe Sportfolio

Om kiezers op weg te helpen, ontwikkelden we in aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 de Stemhulp Sport en Bewegen. Daarin toonden we de kiezers precies welke politieke partijen wat beloven, gerangschikt naar themagebieden uit het Nationaal Sportakkoord en aanverwante domeinen.

Aanvullend maakten we vier video’s met spraakmakers, om de stem van Duurzaamheid, Natuurbescherming, Preventie en Inclusieve Samenleving te laten horen in relatie tot de politieke plannen voor sport en bewegen.

Monitoringsinstrument MEIVO

Kenniscentrum Sport & Bewegen maakt onderdeel uit van de stuurgroep ‘missie gedreven onderzoek en innovatie sport en bewegen’ (MOOI). Het doel daarvan is om vergezichten voor 2040 te formuleren voor sport en bewegen. Centraal staan de focus en impact op de praktijk.

Na een intensieve voorbereiding was in 2021 de kick-off waar we samenkwamen met bijna 200 experts uit bedrijfsleven, overheid, wetenschap en maatschappij over de eerste opzet. Doel van de dag was 7 missies te formuleren voor 2040 - op basis van de thema’s van het sportakkoord. Aan het eind van de dag hebben we die vergezichten geformuleerd, de stakeholders in kaart gebracht en gebruikers geïdentificeerd voor elk van de missies.

Missiegedreven onderzoeks- en innovatieagenda Sport en Bewegen

Gemeenten investeren in initiatieven om de fysieke en sociale effecten van sport en bewegen te benutten. Om te weten wat de impact is van deze initiatieven en om eventueel bij te kunnen sturen, is het belangrijk om te monitoren en evalueren. Veel professionals vinden dit lastig.

Daarom ontwikkelden wij MEIVO: een digitaal instrument waarmee je makkelijk sport- en beweegprojecten kunt monitoren en evalueren. MEIVO is geschikt voor een brede groep projectleiders, trainers en uitvoerders van een specifiek lokaal project of aanpak. Hierbij gaat het om afgebakende projecten met een kop en een staart. Via de tool kunnen zij eenvoudig voorgeprogrammeerde vragenlijsten uitzetten bij de juiste personen. Denk aan vragen als: zijn deelnemers aan hun activiteit meer gaan bewegen? Zijn deelnemers meer gemotiveerd voor een gezonde leefstijl? Hoe kan hun aanpak nog beter aansluiten bij de behoefte van deelnemers? Via een dashboard krijg je inzicht in de successen en verbeterpunten.

E-book Esports 2022 

Kennisevenement Esports, gaming en gamification

In oktober organiseerden we op Papendal het eerste Kennisevent esports, gaming en gamification (EGG). Hierin werkten we samen met de provincie Gelderland, de Gelderse Sport Federatie en EsportsX.

De ontwikkelingen rondom esports, gaming en gamification gaan razendsnel. De groei van het aantal initiatieven binnen deze sportsector ging gepaard met steeds meer vragen hierover vanuit de overheid, wetenschap, politiek, traditionele sportorganisaties en andere maatschappelijke organisaties.

Tijdens het kennisevent boden we deelnemers een introductie: Wat is EGG precies? En wat zijn de (on)mogelijkheden om mensen te laten bewegen? De inhoud werd verzorgd door deskundigen uit de wetenschap en praktijk. Het evenement werd bezocht door 285 deelnemers.

In aanloop naar het event ontwikkelden we het e-book Esports: het eerste Nederlandstalige wetenschappelijk onderbouwde e-book. In twaalf hoofdstukken vinden de lezers alles over de wereld van esports vanaf het ontstaan tot de actuele praktijkvoorbeelden van nu. Het is bedoeld voor beleidsmakers, onderzoekers en praktijkprofessionals.

E-book Positieve Sportcultuur

Positionering van de clubkadercoach

Themapagina Pedagogisch sportklimaat

Gemeenten spelen een belangrijke rol in het deelakkoord Positieve Sportcultuur. Een van de ambities is dat gemeenten samen met verenigingen een ondergrens stellen voor een positieve sportcultuur en daarop waar nodig handhaven. Ook moeten gemeenten het thema bewust onder de aandacht brengen bij clubs en de sport op een positieve manier stimuleren.

Om gemeenten hierbij te helpen, ontwikkelden we in 2021 het e-book Positieve Sportcultuur, gebaseerd op alle ervaringen die gemeenten de afgelopen jaren al hebben opgedaan op dit thema. Die ervaringen zijn gebundeld met tools, producten en ondersteuningsmogelijkheden.

Clubkadercoaches begeleiden het technisch kader van een vereniging: trainers, coaches en jeugdleiders. Daarbij focussen ze op het didactische en pedagogische aspect van trainingen, en dus niet op het sporttechnische vlak.

Deze relatief nieuwe rol binnen verenigingen wordt nog volop onderzocht. Wij verzamelden kennis en ervaringen en droegen bij aan het e-magazine ‘Clubkadercoach, het nieuwe normaal’ van NOC*NSF. 

Samen met het Mulier Instituut en in opdracht van de KNVB en NOC*NSF, stelden we een handreiking op over het belang, de financiering en het beroepsperspectief van de clubkadercoach.

Sport is goed voor onze gezondheid, zelfvertrouwen, teamgevoel, discipline, sociale contacten, talentontwikkeling en morele vorming. Maar deze effecten ontstaan niet vanzelf. We moeten er iets voor doen: een pedagogisch sportklimaat creëren. Maar hoe doe je dat?

Om de sportsector hierbij te helpen, lanceerden wij samen met Hogeschool Windesheim en NOC*NSF in 2021 een gemeenschappelijke themapagina Positief sportklimaat. Daar bieden we toepasbare kennis voor trainers, sportbestuurders, buurtsportcoaches, verenigingsondersteuners, clubkadercoaches, onderzoekers en beleidsmakers over dit actuele thema.

Onderzoeker Richard Bailey ontwikkelde op basis van wetenschappelijke literatuur het Human Capital Model, met daarin meer dan 80 effecten van sporten en bewegen.

In 2021 hebben we het Human Capital Model omgezet naar een online interactief model. Dat maakt het een stuk eenvoudiger te raadplegen voor professionals en beleidsmakers in de sport, volksgezondheid en wetenschap. Het model helpt bij het verantwoorden van sport- en beweegactiviteiten, of bij het maken van beleid in sport, zorg, sociaal domein en gezondheid. Per effect van sport en bewegen bieden we omschrijvingen, achtergrondartikelen, relevante interventies en producten die helpen het effect te bereiken.

Verkiezing Sportaccommodatie van het jaar

Tool Inclusieve beweegvriendelijke omgeving

Doorontwikkeling Human Capital Model 

In 2021 bundelden we alle kennis over de beweegvriendelijke omgeving in een Kennisdossier Beweegvriendelijke Omgeving (BVO). In het kennisdossier vinden professionals informatie over specifieke thema’s, (wetenschappelijke) kennis, tips en inspirerende voorbeelden. Ook delen we een aantal handige instrumenten om direct met de beweegvriendelijke omgeving aan de slag te gaan. Zoals een stappenplan, ontwerpprincipes, whitepaper en een BVO-scan om te kijken hoe beweegvriendelijk een specifieke wijk is.

In 2021 reikten we voor de tweede keer de award ‘Sportaccommodatie van het Jaar’ uit, samen met NOC*NSF. Met deze award willen we sportverenigingen inspireren om hun accommodatie te gaan verduurzamen. Als jury kozen we voetbalvereniging FC Burgum als winnaar, omdat bij die vereniging duurzaamheid op alle vlakken het sterkst tot uitdrukking kwam.

Als kenniscentrum stimuleren we ontwerpers van de buitenruimte om het makkelijk en aantrekkelijk te maken om buiten te bewegen. In 2021 zetten we extra in op bewustwording rondom inwoners met een beperking.

Even een boodschap doen, sporten of bewegen in het park, of een uitje naar bos of strand is namelijk allesbehalve makkelijk voor mensen met een beperking, of chronische aandoening.

Om ontwerpers praktisch te ondersteunen bij het inclusiever maken van hun gemeente, ontwikkelden we de tool Inclusieve beweegvriendelijke omgeving. De tool is ingedeeld naar soort beperking (mensen met een rolstoel of rollator, met dementie of met een auditieve of visuele beperking) en gevuld met inzichten, praktische tips en voorbeelden.

Onderzoek Topsportcultuur

Leer- en ontwikkeltraject voor embedded scientists

Het ministerie van VWS financiert een grootschalig, driejarig onderzoek naar de Nederlandse topsportcultuur. Kenniscentrum Sport & Bewegen is coördinator van dit onderzoek. 

Doel van het onderzoek is om meer zicht te krijgen op de factoren die bijdragen aan een positieve topsportcultuur. Daarbij wordt zowel naar negatieve als positieve elementen gekeken. De aanbevelingen moeten leiden tot effectieve en preventieve maatregelen voor het verder realiseren van een gezond en veilig topsportklimaat, nu en in de toekomst.

Om deze inzichten te verzamelen, is onderzoek nodig naar de factoren die een positieve of negatieve invloed hebben op de topsportcultuur. Er worden 24 sporten onderzocht en daaruit volgen aanbevelingen die de topsport in de meest positieve zin verder zullen optimaliseren. 

Steeds meer sportbonden werken met een embedded scientist. Deze vervult een rol als intermediair tussen wetenschappers en coaches en sporters. Met als doel de nieuwste wetenschappelijke inzichten over bijvoorbeeld prestaties, voeding en herstel te kunnen inzetten.

In 2021 bleek dat embedded scientists in de praktijk nog onvoldoende zijn toegerust met de kennis die ze nodig hebben om hun taken en verantwoordelijkheden goed te vervullen. Ons Topsport team ontwikkelde een uitgebreid kennisaanbod voor embedded scientists. Met dit aanbod kunnen we continu inspringen op de (veranderende) kennisbehoeften van de embedded scientists.

Het aanbod bestaat uit een overzicht van colleges, trainingen en cursussen, waarin we de kennis en kunde van verschillende partners gebruiken. Zoals het Amsterdam Institute of Sport Science (AISS), Sport Science & Innovation Groningen (SSIG), TU Delft, Sport Data Valley (SDV), Sportinnovator en NLcoach.

Wat zijn sporten én sporthulpmiddelen waard?

‘Kan ik meedoen?’: onderzoek en inspiratiesheet  

Veldverkenning naar ‘sociale sportinitiatieven’

Het Oranje Fonds vroeg ons om hulp bij het krijgen van inzicht in de kansen voor sociale sportinitiatieven. Als vervolg op hun programma Kracht van Sport, waarbij deelnemers aan sociale sportinitiatieven stappen zetten op andere levensdomeinen zoals werk, scholing, wonen en participatie.

We voerden een veldverkenning uit naar de toepassing van en vraag naar 'sociale sportinitiatieven' en 'sport als middel'. Dit geeft beleidsmakers en uitvoerders in het sociaal domein dieper inzicht in de voorwaarden waaronder sport en bewegen écht bijdragen aan maatschappelijke doelen. Want zomaar samen een potje voetballen of rondje wandelen met achteraf een kopje koffie, is niet altijd genoeg. We verzamelden praktische voorbeelden en brachten de kansen en uitdagingen in beeld voor gemeenten.

Iedereen voelt aan dat sport en bewegen van waarde zijn voor mensen met een fysieke beperking. Maar is die waarde uit te drukken in geld? Wat levert het de maatschappij op als deze groep steeds meer aan de beweegrichtlijnen voldoet? En hoe belangrijk is een sporthulpmiddel daarbij?

In 2021 onderzocht bureau Rebel twee vragen: Wat is de sociaal economische waarde van sport en bewegen voor mensen met een fysieke beperking? En heeft het meerwaarde om te investeren in een sporthulpmiddel? Als onderdeel van het grotere project ‘Sporthulpmiddelen beter beschikbaar en bereikbaar’. We vertaalden de inzichten uit het onderzoek naar tips voor beleidsmakers, om hen te helpen drempels weg te nemen voor inwoners met een fysieke beperking. Het onderzoeksrapport is 405 keer gedownload.

Het verschil in sportdeelname tussen arm en rijk wordt helaas nauwelijks kleiner. Professionals vanuit sport-, jeugd- en armoedebeleid zoeken aanknopingspunten om dit te veranderen. Dit was aanleiding voor twee onderzoeken.

Er was nog weinig bekend over hoe jongeren uit gezinnen met een laag inkomen sport en bewegen zélf beleven. We gaven onderzoeksbureau Labyrinth opdracht om 24 jongeren uit gezinnen met een laag inkomen te interviewen. Uit de resultaten blijkt dat naast geld ook factoren meespelen als tijd, persoonlijke belemmeringen of gezondheidsproblemen. We vertaalden de onderzoeksresultaten naar de inspiratiesheet ‘Kan ik meedoen?'.

Ook publiceerden we samen met het Mulier Instituut de sport- en beweegcijfers jeugd naar SES (sociaaleconomische status).

Week van de Motoriek mét Digimagazine

Webtool Beweegbeleid kinderopvang

Kinderopvangorganisaties hebben veel invloed op het beweeggedrag - en daarmee op de ontwikkeling - van jonge kinderen. Veel bewegen en spelen blijken in de praktijk echter niet altijd vanzelfsprekend.

Een belangrijke stap om de kinderopvang meer beweegstimulerend te maken, is om bewegen vast te leggen in beleid. Hiervoor ontwikkelden wij de webtool Beweegbeleid kinderopvang. Deze tool helpt organisaties stapsgewijs om beweegstimulering te verankeren in organisatiebeleid. Met achtergrondinformatie over het belang van bewegen en het creëren van draagvlak. Ook loodst de tool ze langs thema’s als invulling geven aan het aanbod en borging. Verder biedt de tool een concreet stappenplan en twee handige instrumenten voor de praktische vertaling naar een beweegbeleid.

We weten dat kinderen met een brede motorische ontwikkeling (BMO), ook later actiever blijven sporten en bewegen. Sportverenigingen hebben veel vragen over hun rol in BMO en de praktische uitvoering ervan. Zoals: kies je voor samenwerking met andere sportclubs door bijvoorbeeld trainers uit te wisselen? Of start je een speciaal BMO-programma binnen de eigen vereniging?

We publiceerden een artikel met de wetenschappelijke onderbouwing van BMO, in het vakblad SPORTgericht. Samen met de bonden & NOC*NSF vertaalden we dat naar een publieksvriendelijke samenvatting en een infographic. Daarmee brachten we in beeld waarom BMO belangrijk is en hoe je er als sportprofessional voor zorgt dat kinderen voldoende en gevarieerd gaan bewegen. Ook ontwikkelden we een Inspiratiegids BMO met goede voorbeelden en tips voor samenwerking.

Inspiratiegids Brede Motorische Ontwikkeling  

In november organiseerden we voor de tweede keer de Week van de Motoriek, met als thema: ‘Meer én beter bewegen voor de jeugd’. In deze week vol reuring boden we samen met partners 13 webinars aan, over het belang van een brede motorische ontwikkeling.

In de webinars zochten we de verdieping op met thema’s zoals ouders betrekken, het belang van buitenspelen, innovatieve samenwerkingsvormen en bewegend leren. We verwelkomden per sessie gemiddeld 400 deelnemers uit alle domeinen: onderwijs, buurtsportcoaches, kinderopvang, sport, jeugdgezondheidszorg, gemeentelijke beleidsmakers, enz. Ook vond er een internationale sessie plaats in samenwerking met TAFISA met deelnemers wereldwijd.

Direct erna publiceerden we een digitaal magazine vol met tips en goede voorbeelden, die professionals in hun dagelijkse praktijk kunnen inzetten.

Nut & Noodzaak: toolbox voor jeugdprofessionals

Opleiden leefstijlcoaches

In 2021 werden we door twee geaccrediteerde opleidingen van leefstijlcoaches gevraagd om lesdagen te verzorgen. Dat hebben we gedaan in de vorm van een Lesmodule Bewegen & Gedragsverandering.

Tijdens die lesdagen deelden we kennis over het belang van bewegen, de beweegrichtlijnen, de basis van inspanningsfysiologie en hoe belangrijk bewegen is bij chronische aandoeningen. We spraken met de leefstijlcoaches over gedragsverandering richting meer duurzaam bewegen. En hoe zij ons instrument de Beweegcirkel kunnen inzetten bij hun coachees. Het enthousiasme was groot en voor 2022 is al vraag naar het dubbele aantal lessen.

In 2021 voorzagen we de eerstelijnszorg van extra kennis en inspiratie over bewegen met een chronische aandoening. We haalden praktijkvoorbeelden op, organiseerden een webinar en de tool Bewust Bewegen kreeg een update.

Bewust Bewegen is voor zorgverleners uit de eerstelijn, zoals praktijkondersteuners, fysiotherapeuten en leefstijlcoaches. De tool geeft inzicht waar je als zorgverlener rekening mee moet houden bij patiënten met een chronische ziekte. Het verschilt namelijk per chronische aandoening wat verstandig is op het gebied van bewegen. Bewust Bewegen biedt informatie over diabetes, COPD, astma, obesitas, artrose, depressie, coronaire hartziekte, hartfalen, beroerte, hoge bloeddruk, kanker algemeen, borstkanker, darmkanker en prostaatkanker. Ook krijgen zorgverleners adviezen, tips en praktische instrumenten.

Bewust Bewegen: tool voor de eerstelijnszorg

Jeugdprofessionals weten dat bewegen een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van jonge kinderen. Maar hoe werkt dat precies, wat zijn die effecten en hoe stimuleer je kinderen om meer te bewegen? 

Om hierbij te ondersteunen, ontwikkelden wij de Nut & Noodzaak toolbox voor bijvoorbeeld kinderfysiotherapeuten, buurtsportcoaches, professionals in de jeugdgezondheidszorg en de kinderopvang. Daarin stopten we praktische kennis en handvatten, die helpen om het ‘belang van bewegen voor kinderen’ beter over te brengen. Bijvoorbeeld in een gesprek met ouders. 

De toolbox bevat een flyer in de vorm van een opvouwbare kubus met informatie voor ouders. Plus een poster met meetlint en beweegweetjes voor in de wacht- of consultruimte. Ook ontwikkelden we een online magazine met achtergrondinformatie op basis van wetenschappelijke literatuur. 

Directeur-bestuurder Kenniscentrum Sport & Bewegen

Bert van Oostveen

Ook in 2021 had corona nog een grote impact op de samenleving. Gelukkig was er opnieuw ook veel aandacht voor het belang van sport en bewegen voor onze fysieke en mentale vitaliteit.  

Belangrijke vraagstukken waren: hoe zorg je voor voldoende sporten en bewegen als de sportscholen, zwembaden en sporthallen dicht zijn? En als je door thuiswerken ook je vaste beweegmoment van en naar werk mist? Hoe zorg je dat je na een periode van lockdown weer veilig van start gaat en blessurevrij blijft?

Ook nu we meer vrijheid krijgen, blijven we inzetten op het versterken van de kracht van sport. Want hoe benutten we deze om jongeren mentaal te ondersteunen? En hoe bereiken we de meest kwetsbare en inactieve groepen?

De doelstelling om 75% van de Nederlanders aan de beweegrichtlijnen te laten voldoen in 2040, bereiken we niet alleen via de georganiseerde sport. Daarom vragen wij bij alle beleidsvorming om meer aandacht voor kwetsbare groepen. De meeste gezondheidswinst valt immers te behalen bij kwetsbare groepen en inactieven.

Dat betrekken van kwetsbare groepen kan alleen als we voldoende kennis hebben en kiezen voor aanpakken op maat. We zetten daarom stevig in op kennisontwikkeling voor specifieke groepen, zoals kinderen en jongeren die opgroeien in lage inkomensgezinnen.

Ook de kwaliteit van bewegen was een groot aandachtspunt in 2021. Nog niet iedereen is zich even bewust van het belang van een goede motorische ontwikkeling vanaf het jongste kind. We kijken terug op een succesvolle Week van de Motoriek, die ons hielp om volop kennis te verspreiden in het onderwijs, de kinderopvang, binnen gemeenten en onder sportverenigingen.

Op het gebied van de beweegvriendelijke omgeving ontwikkelden we een groot aantal kennisproducten. Ook voor het beweegvriendelijk inrichten van de openbare ruimte voor mensen met een beperking. En we waren goed zichtbaar op het thema verduurzamen en ons nieuwe thema: Esports, Gaming en Gamification, met onder andere een goed bezocht kennisevent in samenwerking met Gelderse Sport Federatie, Provincie Gelderland en Techonomy.

2021 was ook het jaar van een aantal interne veranderingen. Collega-directeur Willemijn Baken nam afscheid. Ook onze verhuizing per 4 april 2022 vroeg de nodige voorbereidingen. 

Vanuit onze nieuwe thuisbasis gaan we de komende jaren vol enthousiasme verder aan de slag om de kwaliteit van sport en bewegen te vergroten met kennis. Want investeren in sport en bewegen loont!